Rozważanie na Niedzielę: O Zamku Książ

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!

Na terenie jednej z dzielnic Wałbrzycha można zwiedzić monumentalny Zamek, który jest dumą Książa. Jest to jedna z największych budowli historycznych w Polsce. Zamek jest położony na wysokim wzgórzu, a pierwszym, który wzniósł tu warownię był w XIII wieku książę piastowski BOLKO I Surowy. W 1509 roku warownię przejął ród niemiecki Hochbergów. Nowi właściciele w latach 1548 – 1555 w miejscu warowni wznieśli nową rezydencję w stylu gotycko – barokowym.

Dopiero na początku XX wieku dość poważną przebudowę pałacu wykonał Jan Henryk XV von Hochberg – książę pszczyński, człowiek należący do grupy najbogatszych wówczas ludzi w Europie. Do pałacu dobudowano skrzydła i wieże a otoczenie zamku stanowią tarasy ogrodowe – jest ich 12, z licznymi rzeźbami i fontannami. W szerokim zakresie do wystroju zamku z tarasami przyczyniła się żona księcia Księżna Daisy. Także z inicjatywy księżnej wybudowano w pobliżu zamku romantyczne ruiny Starego Książa oraz w pobliskim Lubiechowie powstała duża palmiarnia, która została wyłożona lawą z wulkanu Etna.

W okresie międzywojennym właściciele swoją rozrzutnością doprowadzili do znacznego zadłużenia posiadłości, co spowodowało w rezultacie przejęcie go przez państwo. A w czasie II wojny światowej w 1941 roku Niemcy wysiedlili z Zamku Księżną Daisy i podjęli realizację planu przekształcenia go w jedną z siedzib Hitlera. Drążąc podziemne tunele i schrony pod zamkiem znacznie zdewastowali część wnętrz. Niestety w 1945 roku Armia Czerwona wypędziwszy stamtąd Niemców dokończyła dzieła zniszczenia. Zamek został odrestaurowany po wojnie. Obecnie w Pałacu można zwiedzać wnętrze wraz z salą Maksymilianowską i wieżą, z której widać rozległą panoramę Dolnego Śląska wraz z z ogrodami i parkiem. Dla zwiedzających najciekawsze są, oprócz wnętrza pałacu, podziemia zamku.

W Zamkowym folderze czytamy: “W latach 1944 – 1945 nazistowska organizacja Todt przebudowywała Zamek Książ na reprezentacyjną siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych Trzeciej Rzeszy. Barbarzyńskiej przebudowie zamku towarzyszyły zakrojone na szeroką skalę prace w podziemiach. Przejście naszą podziemną trasą na poziomie 50 metrów pod Dziedzińcem Honorowym sprawi, że niektóre mity zostaną rozwiane, ale także pojawi się wiele nowych pytań. Projekt budowlany “Riese” (z niem. Olbrzym) jest do dzisiaj jedną z największych zagadek drugiej wojny światowej i efektem szaleńczych wizji nazistów. Podziemna Trasa Turystyczna Zamku Książ to nie tylko multimedialna atrakcja turystyczna, ale także miejsce pamięci i niemy świadek historii.”

Do prac przy budowie podziemnego schronu pod Zamkiem wykorzystano więźniów, a była to najkosztowniejsza budowla i obiekt strategiczny ówczesnych Niemiec.Dziś sama powierzchnia odkrytych podziemi wynosi ponad trzy tysiące metrów kwadratowych. Naukowcy podejrzewają, że prawdopodobnie w zamaskowanych korytarzach ukryto cenne depozyty zamkowe i muzealne oraz masowe mogiły pracujących tu więźniów, przede wszystkim z obozu koncentracyjnego Gros – Rosen. “Riese” stało się przyczyną i tłem dla ogromnego nieszczęścia ludzkiego: na plac budowy w Książu zostało skierowane tysiące ludzi, którzy pracowali tam ponad siły i w nieludzkich warunkach umierali.

Podziemia pod zamkiem wydrążono na głębokościach 15 metrów i na 50 metrów. Nawet zaprojektowano i rozpoczęto budowę szybu dla windy mogącej pomieścić przypuszczalnie samochód osobowy. Szyb ten został jednakże zasypany, ale dopiero na początku lat 60. Dwudziestego wieku.

Dla osób odwiedzających istniejące w pobliżu Zamku Książ Świątynie zachęcam do odwiedzenia (oprócz Wambierzyc i okolic – o nich już wcześniej pisałem):

Mauzoleum Hochbergów – 9 minut pieszo od Zamku; Sanktuarium Relikwi Krzyża Świętego oraz Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej; Kolegiatę NMP Bolesnej i Świętych Aniołów Stróżów w Wałbrzychu;

W Świdnicy Katedrę Świętych Stanisława i Wacława; Kościół Pokoju;

W Krzeszowie Opactwo Pocysterskie i Sanktuarium MB Łaskawej oraz Bazylika Wniebowzięcia NMP;

W Jeleniej Górze Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego, a w Karpaczu nieopodal Kościół Wang i inne ciekawe miejsca.

ŹRÓDŁA: Przewodniki Turystyczne i i Folder ZAMEK KSIĄŻ.

Czesław Robak